Sọ Dừa




“Sọ Dừa” là truyện cổ tích về người mang lốt vật, kiểu nhân vật khá phổ cập trong truyện cổ tích Việt Nam, Khu vực Đông Nam Á và một số trong những nước trên toàn thế giới. Nhân vật của kiểu truyện này còn có hình hài dị dạng, ngoại hình xấu xí, thường mang lốt vật, bị mọi người xem thường, xem là “vô tích sự”... nhưng lại là nhân vật có phẩm chất, tài năng đặc biệt quan trọng; ở đầu cuối trút bỏ lốt vật, kết hôn cùng người mẫu và sống đời sống niềm hạnh phúc.




  • TÌM HIỂU CHUNG [edit]

  • NỘI DUNG [edit]

  • Ý NGHĨA CỦA TRUYỆN [edit]

  • NGHỆ THUẬT [edit]

  • MỞ RỘNG [edit]

  • Video tương quan


Truyện”Sọ Dừa” tôn vinh giá trị chân chính của con người và tình thương so với những người bất hanh hao.




Bản để in


Sọ Dừa






Mục lục


1. TÌM HIỂU CHUNG [edit]


2. NỘI DUNG [edit]


3. Ý NGHĨA CỦA TRUYỆN [edit]


4. NGHỆ THUẬT [edit]


5. MỞ RỘNG [edit]



TÌM HIỂU CHUNG [edit]


1. Thể loại:Truyện cổ tích


2. Tóm tắt truyện



Có đôi vợ chồng nghèo hiếm muộn con, đi ở cho nhà phú ông. Bà vợ một lần đi hái củi, uống nước trong cái sọ dừa, về nhà có mang, ít lâu sau đẻ ra một đứa bé kì khôi không chân không tay, tròn như một trái dừa. Thấy đứa bé biết nói, thương con, bà giữ lại nuôi và đặt tên là Sọ Dừa.


Lớn lên, làm cho mẹ thấy mình không phải là đứa “vô tích sự”,Sọ Dừa nhận chăn đàn bò nhà phú ông. Cậu chăn bò rất giỏi, con nào thì cũng béo mượt. Ba cô con gái nhà phú ông thay nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị kênh kiệu thường hắt hủi Sọ Dừa, chỉ có cô út đối đãi với cậu tử tế.



Phát hiện ra vẻ đẹp bên trong hình dáng kì khôi của Sọ Dừa, cô út đem lòng thương yêu cậu. Cuối mùa ở, Sọ Dừa nhờ mẹ đến nhà phú ông hỏi vợ. Phú ông thách cưới thật lo nhưng thấy Sọ Dừa mang đủ đồ thách cưới đến, đành phải gả con gái cho chàng, mà trong ba cô, chỉ có cô út nhận lời lấy Sọ Dừa. Ngày cưới, Sọ Dừa hiện nguyên hình là một chàng trai tươi tắn khiến hai cô chị vô cùng ghen tức.


Nhờ chăm chỉ đèn sách, Sọ Dừa thi đỗ trạng nguyên và được nhà vua cử đi sứ. Trước khi đi, chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà để đề phòng tai hoạ. Trong lúc Sọ Dừa đi vắng, hai người chị tìm cách hãm hại cô út, đẩy cô xuống biển hòng cướp chồng của em. Nhờ có những dụng cụ chồng đưa cho, cô út thoát chết, được chồng cứu trên lối đi sứ về. Hai vợ chồng đoàn viên. Hai cô chị xấu hổ bỏ nhà đi biệt tích.


3. Kiểu truyện cổ tích và nhân vật



  • Sọ Dừa thuộc kiểu truyện cổ tích về người mang lốt xấu xí.

  • Nhân vật chính của loại truyện cổ tích này còn có hình hài dị dạng, thường mang lốt vật, bị mọi người xem thường, xem là “vô tích sự”. Nhưng đấy là nhân vật có phẩm chất, tài năng đặc biệt quan trọng. Cuối cùng nhân vật trút bỏ lốt vật, kết hôn cùng người mẫu, sống đời sống niềm hạnh phúc.

4. Chủ đề


Truyện tôn vinh giá trị chân chính của con người và tình thương so với những người xấu số.




NỘI DUNG [edit]


1. Sự Ra đời kì lạ của Sọ Dừa





  • Sự Ra đời của Sọ Dừa có nhiều nét khác thường:

– Bà mẹ mang thai khác thường: uống nước mưa ở cái sọ dừa bên gốc cây to.


-Hình dạng: không chân không tay, tròn như một trái dừa. Lớn lên “vẫn không khác lúc nhỏ, cứ lăn lông lốc trong nhà”, “chẳng làm được việc gì”.



  • Điều nhân dân muốn thể hiện qua việc kể về yếu tố Ra đời của Sọ Dừa:

-Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật mang lốt xấu xí.


-Nhân dân quan tâm đến một loại người đau khổ nhất, số phận thấp hèn nhất; đau khổ, thấp hèn đến nỗi từ dáng vóc hình thức bề ngoài đang không ra con người , bị xem là “vô tích sự”. Chi tiết gợi ở người nghe sự thương cảm so với nhân vật.


-Những rõ ràng kể về yếu tố Ra đời của Sọ Dừa như vậy còn tồn tại ý nghĩa mở ra trường hợp khác thường để diễn biến tiếp tục tăng trưởng.


2. Sự tài giỏi của Sọ Dừa



  • Sự tài giỏi của Sọ Dừa thể hiện qua những rõ ràng:

-Chăn bò rất giỏi


-Thổi sáo rất hay


-Tự biết kĩ năng của tớ (giục mẹ hỏi con gái phú ông làm vợ và lo đủ sính lễ theo Đk phú ông đưa ra)


-Thông minh (thi đỗ trạng nguyên)


-Có tài Dự kiến tương lai đúng chuẩn (khi đi sứ, đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà, dặn vợ phải luôn giắt trong người).



  • Mối quan hệ giữa hình dạng bên phía ngoài và phẩm chất bên trong của nhân vật Sọ Dừa.

-Có sự trái chiều, trái ngược đến mức cực đoan giữa hình dạng bên phía ngoài và phẩm chất bên trong ở nhân vật Sọ Dừa: hình thức bề ngoài dị dạng, kì quái, vô dụng; dưới cái lốt ngoài đó, Sọ Dừa lại sở hữu vẻ như đẹp thân hình và tài năng, phẩm chất tuyệt vời.


– Sự trái chiều giữa hình thức bên phía ngoài và thực ra bên trong của nhân vật Sọ Dừa là yếu tố xác lập tuyệt đối về con người người bên trong và sự tôn vinh giá trị chân chính của con người.


– Sự biến hóa kì diệu từ một cậu bé có hình thức bề ngoài dị hình dị dạng, thân phận thấp kém, trở thành chàng trai tuấn tú, thông minh, đỗ đạt, tài giỏi mà tên thường gọi thì vẫn là Sọ Dừa thể hiện ước mơ mãnh liệt về một sự đổi đời của người lao động trong xã hội xưa. Đó cũng là một biểu lộ của tinh thần dân chủ rất trong sáng, ngây thơ ở dạng thức dân gian.


– Truyện cổ tích không kể về những chuyện thường tình mà kể về những chuyện khác thường. Sự trái ngược rất đặc biệt quan trọng giữa cái “lốt” ngoài và thực ra ở nhân vật Sọ Dừa là yếu tố chi phối toàn bộ kết cấu tác phẩm. Từ đó mở ra trường hợp khác thường để mẩu chuyện tiếp tục tăng trưởng, dẫn đến ý nghĩa nhân sinh của tác phẩm.


3. Hạnh phúc của Sọ Dừa



  • Sọ Dừa sẵn sàng khá đầy đủ sính lễ đến và lấy cô út làm vợ. Cô út là người:

-“Hiền lành, tính hay thương người, đối đãi với Sọ Dừa rất tử tế”, khác với hai cô chị “ác nghiệt, kiêu kì, thường hắt hủi Sọ Dừa”.


-Cô út nhận được vẻ đẹp thực ra bên trong của Sọ Dừa “không phải người phàm trần”, yêu Sọ Dừa chân thành“có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng”.



  • Phép lạ đổi đời, bỏ lốt của Sọ Dừa dường như đã có được là nhờ việc gặp gỡ của tất cả hai yếu tố:

-Dưới hình thức bề ngoài xấu xí, thực ra Sọ Dừa là chàng trai khôi ngô, tài giỏi.


-Lòng thương người của cô út.


Chính lòng thương người giúp cô có dịp thấy được bên trong cái sọ dừa lăn lóc dị hình là một chàng trai khôi ngô, tài giỏi. Cô út trở thành bà trạng là phần thưởng quen thuộc mà truyện cổ tích vẫn dành riêng cho những người dân nhân hậu. Nhưng xét ở một mặt khác, đấy là phần thưởng cô út xứng danh được hưởng vì cô thấy giá tốt trị thực ra bên trong của một con người.


Như vậy, ở truyện “Sọ Dừa”, giá trị chân chính của con người không riêng gì có thể hiện ở nhân vật Sọ Dừa mà còn thể hiện ở nhân vật cô út. Nhờ cô út, giá trị của Sọ Dừa mới trọn vẹn có thể phát lộ và thăng hoa.



4. Ý nghĩa kết thúc truyện


Truyện Sọ Dừa có những kết cục rất khác nhau dành riêng cho những nhân vật: Sọ Dừa dị hình dị dạng nhưng ở đầu cuối được đổi đời xứng danh, cô út được hưởng niềm hạnh phúc, còn hai cô chị thì xấu hổ bỏ đi biệt xứ. Từ kết thúc đó, ta thấy toát lên những mơ ước của người lao động:


-Thể hiện ước mơ của nhân dân về yếu tố đổi đời: Sọ Dừa từ thân phận thấp kém, xuất thân trong một mái ấm gia đình đi ở, xấu xí… trở thành người mẫu tươi, thông minh tài giỏi và được hưởng niềm hạnh phúc.


-Thể hiện ước mơ của nhân dân về yếu tố công minh: người thông minh, tài giỏi thì được hưởng niềm hạnh phúc, kẻ tham lam, gian ác thì bị trừng trị thích đáng.




Ý NGHĨA CỦA TRUYỆN [edit]



  • Truyện ca tụng, tôn vinh giá trị thực ra, vẻ đẹp bên trong của con người. Qua đó, truyện đưa ra bài học kinh nghiệm tay nghề kinh nghiệm tay nghề trong việc xét đoán và định hình và nhận định con người: phải xem xét toàn vẹn, không riêng gì có tạm ngưng ở vẻ hình thức bề ngoài. Đây là ý nghĩa nhân bản của mẩu chuyện, cũng là đạo lí truyền thống cuội nguồn của nhân dân ta.

  • Truyện tôn vinh lòng nhân ái so với những người xấu số:“Thương người như thể thương thân”.

  • Truyện xác lập niềm tin vào thắng lợi của sự việc công minh và tình yêu chân chính: còn sống là con kỳ vọng, còn mơ ước, tin vào thắng lợi ở đầu cuối của sự việc công minh, của lẽ phải, của lòng tốt so với việc bất công, gian ác.


NGHỆ THUẬT [edit]


Để kể diễn cảm truyện cần sử dụng linh hoạt giọng kể và giọng đối thoại của nhân vật:



  • Giọng van nài, thuyết phục của Sọ Dừa

  • Giọng than phiền của người mẹ

  • Giọng mỉa mai, khinh miệt của phú ông


MỞ RỘNG [edit]


Các truyện cổ tích thần kì khác:



  • Của những dân tộc bản địa Việt Nam: Chàng Chuối, Người lấy Cóc, Chàng Bầu (dân tộc bản địa Mường), Nàng tiên khỉ (dân tộc bản địa Hmông), Chàng Rùa (dân tộc bản địa Xê-đăng),…

  • Của những nước Khu vực Đông Nam Á và trên toàn thế giới: Sọ Dừa (Cam-pu-chia), Chàng Ta – hoàng tử Rắn (Mi-an-ma), Chàng Ko Kho (Thái Lan), Chàng kị sĩ Nhái, Thần Ếch (Trung Quốc), I-xum-bô-xi – Chú bé ngón tay (Nhật Bản), Nàng công chúa Ếch (Nga), Con Nhái, Con sói trắng (Pháp),… (Theo Nguyễn Thị Huế, Nhân vật xấu xí mà tài ba trong truyện cổ tích Việt Nam)




Thẻ từ khoá:

  • Văn học dân gian


  • rõ ràng kì ảo


  • cổ tích


  • Sọ Dừa


  • công minh


  • lòng nhân ái


  • tình yêu