TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG BÀI GIẢNG
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC
(Học phần 1)
DÙNG CHO HỆ CĐ NGÀNH GIÁO DỤC TIỂU HỌC HỌ TÊN GV: Th.sĩ NGUYỄN THỊ HỒNG LIÊN
BỘ MÔN: GIÁO DỤC TIỂU HỌC
KHOA : SƯ PHẠM TỰ NHIÊN Tỉnh Quảng Ngãi tháng 10 năm năm trước
Tài liệu lưu hành nội bộ
1 LỜI GIỚI THIỆU
Để góp thêm phần thay đổi công tác làm việc đào tạo và giảng dạy, tu dưỡng GV tiểu học và phục vụ tốt
cho việc học tập, thi kết thúc học phần Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học,
học phần 1 (gọi tắt: Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học 1) của những sinh
viên ngành Giáo dục đào tạo tiểu học, hệ CĐ và TCCN, hệ chính quy, chúng tôi tổ chức triển khai biên
soạn học phần Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học 1 đào tạo và giảng dạy theo chương
trình Cao đẳng Sư phạm và chương trình liên thông từ Trung học Sư phạm lên Cao
đẳng Sư phạm, nhằm mục tiêu nâng cao kĩ năng trình độ, nhiệm vụ, update những đổi
mới về nội dung, Phương pháp dạy học và kiểm tra định hình và nhận định kết quả giáo dục tiểu
học theo yêu cầu mới.
Để biên sọan tài liệu này, nhóm biên soạn đã nhờ vào nội dung chương trình
của Bộ và những giáo trình “PPDH Tiếng Việt” ở tiểu học dành riêng cho sinh viên hệ CĐ,
THSP của Bộ GD&ĐT cùng những giáo trình khác được lưu hành trong toàn nước.
Đặc biệt, trong lần biên soạn này, nhóm biên soạn có bổ trợ update, sửa đổi một
số nội dung trong tài liệu cho phù thích phù hợp với chương trình đào tạo và giảng dạy tín mới chỉ và nội
dung những giáo trình mới biên soạn.
Điểm mới của tài liệu là viết theo thiết kế hướng dẫn những hoạt động giải trí và sinh hoạt học tập
nhằm mục tiêu tích cực hoá hoạt động giải trí và sinh hoạt của người học, kích thích óc sáng tạo và kĩ năng giải
quyết yếu tố, tự giám sát và định hình và nhận định kết quả học tập của người học, chú trọng sử
dụng tích hợp nhiều phương tiện đi lại truyền đạt rất khác nhau giúp người học dễ học, dễ
hiểu, tạo hứng thú học tập.
Lần thứ nhất tài liệu được biên soạn theo phương pháp mới, chứng minh và khẳng định không
tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến
góp phần chân thành của bạn đọc, nhất là đội ngũ giảng viên, sinh viên Sư phạm
và giáo viên tiểu học trong và ngoài tỉnh. Xin trân trọng cám ơn.
Tác giả
Th.sĩ Nguyễn Thị Hồng Liên 2 MỤC LỤC Trang LỜI GIỚI THIỆU 2 Học phần: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC 1 3 PHẦN I: GIỚI THIỆU HỌC PHẦN 3 PHẦN II: MỤC TIÊU HỌC PHẦN 3 PHẦN III: KẾ HOẠCH DẠY HỌC 4 PHẦN IV: NỘI DUNG HỌC PHẦN 8 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PPDH TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC
Bài 1: Đối tượng trách nhiệm của môn phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Bài 2: Các nguyên tắc dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Bài 3: Các phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Bài 4: Môn Tiếng Việt ở tiểu học 9
9
19
24
32 Chương II: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC PHÂN MÔN
Bài 1: Phương pháp dạy Học vần. 53
53 Bài 2: Phương pháp dạy Tập viết. 66 Bài 3: Phương pháp dạy Chính tả 79 Bài 4: Phương pháp dạy Tập đọc 89 Bài 5: Phương pháp dạy kể chuyện 115 Bài 6: Phương pháp dạy học Luyện từ và câu.
Bài 7: Phương pháp dạy Tập làm văn 132
151 TÀI LIỆU VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC
Các từ viết tắt
– Nhà xuất bản Đại học Quốc gia: NXB ĐHQG – Nhà xuất bản Giáo dục đào tạo: – Tài liệu tìm hiểu thêm, sách giáo khoa: TLTK, SGK – Sách giáo viên – Phương pháp dạy học: PP, PPDH – Giáo viên: GV – Học sinh: HS – Tập làm văn: TLV – Luyện từ và câu: LT & C NXB GD : SGV 3 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC
(Học phần 1)
PHẦN I: GIỚI THIỆU HỌC PHẦN
Học phần “Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học 1” được biên soạn
theo “Chương trình khung giáo dục ĐH ngành Giáo dục đào tạo tiểu trình độ cao đẳng”
phát hành theo Quyết định số 39/2006/QĐ-BGDĐT ngày 2/10/2006 của Bộ trưởng
Bộ Giáo dục đào tạo và Đào tạo và Quyết định số 627/QĐ-ĐHPVĐ ngày 10/9/2012 của
Hiệu trưởng Trường ĐH PHẠM VĂN ĐỒNG.
Chương trình học phần gồm hai chương:
Chương 1 “Những yếu tố chung về PP dạy học Tiếng Việt ở tiểu học” gồm:
Bài 1: Đối tượng trách nhiệm của môn phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Bài 2: Các nguyên tắc dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Bài 3: Các phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
Bài 4: Môn Tiếng Việt ở tiểu học
Chương 2 “Phương pháp dạy học những phân môn” gồm những bài:
Bài 1: Phương pháp dạy Học vần.
Bài 2: Phương pháp dạy Tập viết.
Bài 3: Phương pháp dạy Chính tả
Bài 4: Phương pháp dạy Tập đọc
Bài 5: Phương pháp dạy kể chuyện
Bài 6: Phương pháp dạy học Luyện từ và câu.
Bài 7: Phương pháp dạy Tập làm văn
PHẦN II: MỤC TIÊU HỌC PHẦN
1. Kiến thức: Sinh viên phải nắm được những hiểu biết về
– Đối tượng, trách nhiệm của phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
– Cơ sở khoa học của phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học.
– Đặc điểm HS tiểu học trong quy trình sở hữu Tiếng Việt ở trường tiểu học.
– Mục tiêu, nội dung chương trình, nguyên tắc, Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở
trường tiểu học.
2. Kĩ năng: Sinh viên có những kĩ năng
– Kĩ năng tìm hiểu điểm lưu ý ngôn từ của học viên tiểu học.
4 – Kĩ năng phân tích tiềm năng, tìm hiểu nội dung, chương trình, sách giáo khoa (SGK)
dạy Tiếng Việt ở tiểu học.
– Kĩ năng thiết kế bài Tiếng Việt, tổ chức triển khai những hoạt động giải trí và sinh hoạt dạy học Tiếng Việt
– Kĩ năng phân tích định hình và nhận định thực tiễn dạy học Tiếng Việt ở tiểu học.
3. Thái độ
– Bồi dưỡng cho sinh viên tình cảm yêu quý tiếng mẹ đẻ.
– Có ý thức rèn luyện kĩ năng tiếng mẹ đẻ cho học viên.
– Yêu mến đồng cảm với học viên tiểu học.
PHẦN III: KẾ HOẠCH DẠY HỌC
Học phần Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học 1.
1. Số cty chức năng học trình: 04
2. Trình độ sinh viên: Năm thứ II hệ CĐGD Tiểu học
3. Phân bố thời hạn:
– Số tiết lí thuyết: 45 (giảng dạy: 30; SV tự nghiên cứu và phân tích: 15) – Số tiết thực hành thực tế: 15 (TH: 12; SVTNC soạn bài: 03)
4. Điều kiện tiên quyết: Đã học Tiếng Việt 1, 2.
5. Nhiệm vụ của sinh viên:
– Dự lớp
– Tự nghiên cứu và phân tích và văn bản báo cáo giải trình kết quả tự nghiên cứu và phân tích
– Thực hiện những hoạt động giải trí và sinh hoạt thực hành thực tế: soạn giáo án (có giáo án điện tử ở những phân
môn), xem dạy, tập dạy.
6. Tiêu chuẩn định hình và nhận định sinh viên:
– Tiểu luận tự nghiên cứu và phân tích, soạn giáo án, thực hành thực tế tập dạy: 40%
– Thi kết thúc học phần (vấn đáp): 60%
7. Thang điểm: 10
8. Hướng dẫn tự nghiên cứu và phân tích: Sinh viên tự nghiên cứu và phân tích những yếu tố sau, viết văn bản báo cáo giải trình
kết quả tự nghiên cứu và phân tích, theo một trong những đề tài sau:
– Sự kết nối giữa tiềm năng dạy học Tiếng Việt ở tiểu học và việc biên soạn nội dung
SGK Tiếng Việt tiểu học.
– Đặc điểm của chương trình và sách giáo khoa Tiếng Việt tiểu học.
– Đặc điểm nội dung khối mạng lưới hệ thống chủ đề của sách Tiếng Việt lớp 1,2,3,4,5
5 – Vấn đề tích hợp trong chương trình Tiếng Việt tiểu học.
– Nội dung và giải pháp dạy học vần lớp 1.
– Nội dung và giải pháp dạy tập viết.
– Nội dung và giải pháp dạy chính tả
– Nội dung và giải pháp dạy tập đọc
– Nội dung và giải pháp dạy kể chuyện
– Nội dung và giải pháp dạy “Hệ thống hoá – mở rộng vốn từ” ở lớp 2 hoặc 3,4,5.
– Dạy lí thuyết về từ ngữ ở lớp 4 hoặc 5.
– Dạy lí thuyết về ngữ pháp ở lớp 4 hoặc 5.
– Nội dung và giải pháp dạy tập làm văn
9. Nội dung rõ ràng học phần (Giảng dạy trên lớp, không kể tự nghiên cứu và phân tích)
Chương I: Những yếu tố chung về PPDH Tiếng Việt ở tiểu học (12 tiết)
Bài 1: Đối tượng, trách nhiệm của môn PPDH Tiếng Việt ở tiểu học (2LT)
1. PPDH Tiếng Việt là gì ?
2. Đối tượng và trách nhiệm của PPDH Tiếng Việt ở Tiểu học.
3. Đặc điểm của PPDH Tiếng Việt ở Tiểu học (SV tự nghiên cứu và phân tích)
4. Thực hành: Tìm hiểu điểm lưu ý ngôn từ trẻ nhỏ Tiểu học tại Trường Tiểu học (SV
Thực hành Sư phạm và phân tích kết quả tìm hiểu được).
Bài 2: Các nguyên tắc dạy học Tiếng Việt (2LT)
1. Nguyên tắc dạy học Tiếng Việt là gì ?
3. Các nguyên tắc dạy học Tiếng Việt
3.1. Nguyên tắc rèn luyện ngôn từ gắn sát với rèn luyện tư duy
3.2. Nguyên tắc hướng về phía hoạt động giải trí và sinh hoạt tiếp xúc
3.3. Nguyên tắc để ý đến trình độ tiếng Việt vốn có của học viên
3.4. Ng/tắc phối hợp rèn luyện cả hai hình thức lời nói dạng viết và dạng nói.
Bài 3: Các phương pháp dạy học Tiếng Việt (2LT + 1TH)
1. Khái niệm phương pháp dạy học Tiếng Việt
2. Các PPDH Tiếng Việt thường sử dụng ở Tiểu học
3. Vấn đề thay đổi PP và những hình thức dạy học TViệt ở Tiểu học (SV tự đọc thêm).
4. Thực hành: Xem băng ghi hình 01 tiết Tiếng Việt và phân tích việc vận dụng
nguyên tắc và phương pháp định hình và nhận định những tiết dạy.
6 Bài 4: Môn Tiếng Việt ở tiểu học (1LT + 2XMN)
1. Mục tiêu và yêu cầu của môn Tiếng Việt ở Tiểu học
2. Cấu tạo nội dung chương trình Tiếng Việt ở Tiểu học
3. Sách giáo khoa Tiếng Việt ở Tiểu học
4. Xêmina: ” Đặc điểm chương trình và SGK Tiếng Việt Tiểu học”.
Chương II: Phương pháp dạy học những phân môn Tiếng Việt (35 tiết – 13)
Bài 1: Phương pháp dạy học vần (6LT + 3TH)
1. Vị trí, tính chất, trách nhiệm của dạy học vần
2. Cơ sở khoa học của dạy học vần
3. Chương trình và SGK dạy học vần
4. Phương pháp dạy Học vần và cách tổ chức triển khai dạy những kiểu bài học kinh nghiệm tay nghề vần.
5. Thực hành:
a) Soạn giáo án những kiểu bài dạy học vần (bài tự chọn)
b) Soạn 02 trò chơi vận dụng trong dạy học vần (tiến hành ngoài giờ lên lớp).
c) Thực hành dạy học những bài dạy đã soạn.
Bài 2: Phương pháp dạy tập viết (3LT + 1TH)
1. Vị trí, tính chất, trách nhiệm dạy tập viết.
2. Cơ sở khoa học của dạy tập viết.
3. Chương trình, vở tập viết.
4. Tổ chức dạy giờ tập viết
5. Nội dung thực hành thực tế:
a) Soạn những giáo án dạy tập viết lớp 1, 2, 3 (tự chọn bài)
b) Thực hành dạy học tập viết những giáo án đã soạn.
Bài 3: Phương pháp dạy chính tả (3LT + 1TH)
1. Vị trí, tính chất, trách nhiệm dạy chính tả.
2. Cơ sở khoa học của dạy chính tả.
3. Chương trình, SGK chính tả.
4. Phương pháp dạy chính tả và cách tổ chức triển khai dạy giờ chính tả
5. Nội dung thực hành thực tế:
a) Soạn những giáo án dạy chính tả lớp 1 dến lớp 5 (tự chọn bài)
b) Thực hành dạy học tập viết những giáo án đã soạn.
7 Bài 4: Phương pháp dạy tập đọc (7LT + 2TH)
1. Vị trí, tính chất trách nhiệm dạy tập đọc.
2. Cơ sở khoa học của dạy tập đọc.
3. Chương trình, SGK tập đọc ở tiểu học.
4. Phương pháp dạy tập đọc và cách tổ chức triển khai dạy giờ tập đọc
5. Nội dung thực hành thực tế: a) Soạn những giáo án dạy tập đọc lớp 1,2,3, 4,5 (tự chọn)
b) Thực hành dạy học tập viết những giáo án đã soạn.
Bài 5: Phương pháp dạy kể chuyện (3LT + 2TH)
1. Vị trí, tính chất trách nhiệm dạy kể chuyện.
2. Cơ sở khoa học của dạy kể chuyện.
3. Chương trình, SGK kể chuện.
4. Phương pháp dạy kể chuyện, phương pháp tổ chức triển khai dạy kể chuyện
5. Nội dung thực hành thực tế: a) Soạn giáo án dạy kể chuyện lớp 1, 2, 3, 4, 5 (tự chọn)
b) Thực hành dạy học tập viết những giáo án đã soạn.
Bài 6 : Phương pháp dạy học Luyện từ và Câu (6 LT + 2TH)
1. Vị trí, trách nhiệm của dạy học Luyện từ và Câu
2. Chương trình và sách giáo khoa Luyện từ và Câu
3. Các nguyên tắc dạy học Luyện từ và Câu
4. Phương pháp dạy học Luyện từ và Câu và cách tổ chức triển khai dạy học LT và Câu
5. Thực hành: a) Xem băng ghi hình dạy học Luyện từ và câu lớp 2, 3, 4, 5.
b) Thực hành soạn giáo án những bài dạy luyện từ và câu (tự chọn).
c) Thực hành tập dạy những bài đã soạn.
Bài 7: Phương pháp dạy tập làm văn (7 LT + 2TH)
1. Vị trí, tính chất, trách nhiệm dạy tập làm văn.
2. Cơ sở khoa học của dạy tập làm văn.
3. Chương trình, SGK.
4. Phương pháp dạy tập làm văn và cách tổ chức triển khai dạy giờ tập làm văn
5. Nội dung thực hành thực tế: a) Soạn những giáo án dạy tập viết lớp 2, 3, 4, 5 (tự chọn)
b) Thực hành dạy học tập viết những giáo án đã soạn.
PHẦN IV: NỘI DUNG HỌC PHẦN
8 CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC
Bài 1
ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM VỤ CỦA MÔN PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC
A. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP : SV đọc tài liệu tương quan và vấn đáp những vướng mắc sau:
1. Phương pháp dạy học Tiếng Việt là gì ?
2. Đối tượng của phương pháp dạy Tiếng Việt ở tiểu học ?
3. Các trách nhiệm của phương pháp dạy Tiếng Việt ở tiểu học với tư cách là một
ngành khoa học, với tư cách là một môn học ở trường sư phạm ?
4. Trình bày cơ sở Triết học Mác – Lê nin chi phối việc dạy học Tiếng Việt.
5. Phân tích cơ sở ngôn từ học, văn học của PPDH Tiếng Việt ở tiểu học.
6. Phân tích nguyên tắc giáo dục học đã chi phối việc dạy học Tiếng Việt như vậy
nào?
7. Lấy ví dụ để làm rõ những hiểu biết về tâm lí học, tâm lí ngôn từ học đã chi
phối việc dạy học Tiếng Việt ra làm thế nào?
Thực hành: Dựa vào những cơ sở khoa học, hãy phân tích định hình và nhận định việc dạy học Tiếng
Việt (chương trình, SGK một phân môn, một bài tập Tiếng Việt hoặc một trường hợp
dạy học,…)
B. NỘI DUNG CƠ BẢN:
1. Phương pháp dạy học Tiếng Việt là gì?
Để vấn đáp được vướng mắc phương pháp dạy học Tiếng Việt là gì, toàn bộ chúng ta cần
xác lập phương pháp dạy học Tiếng Việt trong khối mạng lưới hệ thống những khoa học sư phạm.
Trong tiếng Việt thuật ngữ “phương pháp” được sử dụng với những nghĩa rộng,
hẹp rất khác nhau.
Thứ nhất, “phương pháp” được sử dụng với nghĩa là “phương pháp luận”chỉ hệ
thống, quan điểm, phương pháp nghiên cứu và phân tích của một khoa học nào đó. Ví dụ nói
“phương pháp luận biện chứng mácxít là cơ sở của mọi khoa học”. 9 Thứ hai, “phương pháp” được sử dụng với nghĩa là khoa học về phương pháp
giảng dạy mà nhiều tài liệu gọi là “lí luận dạy học bộ môn; giáo học pháp bộ môn
hoặc “phương pháp luận dạy học bộ môn”.
Thứ ba, “phương pháp” được sử dụng với nghĩa hẹp hơn, chỉ phương pháp tác động
lẫn nhau giữa thầy và trò, dưới sự chỉ huy của thầy hướng tới đạt mục tiêu học tập.
Ở đây toàn bộ chúng ta đang dùng thuật ngữ “phương pháp”với nghĩa thứ hai.
Từ đó trọn vẹn có thể hiểu phương pháp dạy học tiếng Việt như sau:
Với tư cách là một khoa học, phương pháp dạy học Tiếng Việt sẽ là
một bộ phận của khoa học giáo dục (“khoa học sư phạm” hay “sư phạm học”) là một
khối mạng lưới hệ thống lí thuyết dạy học Tiếng Việt với tư cách là tiếng mẹ đẻ và với tư cách là
ngôn từ thứ hai để đảm bảo cho việc dạy học Tiếng Việt đạt kết quả tốt.
Khi nói PPDH Tiếng Việt là một khoa học vì:
– Có đối tượng người tiêu dùng riêng, trách nhiệm nghiên cứu và phân tích riêng
– Có tiền đề lí thuyết và thực tiễn
– Có những phương pháp nghiên cứu và phân tích đặc trưng
Khi nói PPDH Tiếng Việt là một khối mạng lưới hệ thống cần để ý:
– PPDH Tiệt Việt là một thể thống nhất: khối mạng lưới hệ thống này trọn vẹn có thể chứa nhiều bộ
phận; Mỗi bộ phận lại sở hữu đặc trưng riêng nhưng chúng đều thống nhất ở những quy
luật chung nhất.
2. Đối tượng của phương pháp dạy học Tiếng Việt
Là hoạt động giải trí và sinh hoạt dạy và học Tiếng Việt trong nhà trường. Hoạt động này được
cấu thành từ ba bình diện:
2.1. Nội dung dạy học Tiếng Việt:
Nội dung dạy học Tiếng Việt là những tri thức về khối mạng lưới hệ thống Tiếng Việt mà
GV truyền tải đến học viên. Thông qua này mà hình thành ở học viên những kĩ năng
về sử dụng Tiếng Việt.
Theo Chương trình Tiểu học 2006 (CTTH – 2006), nội dung dạy học Tiếng
Việt ở Tiểu học coi trọng việc dạy tri thức Tiếng Việt gắn với việc rèn luyện kĩ năng
sử dụng Tiếng Việt. Các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt giúp HS nhận diện, phát hiện,
hoàn thiện những tri thức Tiếng Việt; tri thức Tiếng Việt góp thêm phần ý thức hóa kĩ năng
sử dụng Tiếng Việt.
10 Để tiến hành yêu cầu này, chương trình quy định hai mức độ học tri thức
Tiếng Việt. Ở lớp 1,2,3, tri thức Tiếng Việt không tồn tại tiết học riêng. Các cty chức năng tri
thức quy định cho 3 lớp học này giúp giáo viên có cơ sở lí luận để dạy những kĩ năng
cho học viên, chưa yêu cầu học viên phải học thành bài những khái niệm, quy tắc.
trái lại, ở những lớp 4, 5 tri thức Tiếng Việt được dạy thành tiết học riêng sắp xếp
thành khối mạng lưới hệ thống (tuy nhiên chỉ là tri thức sơ giản) và vẫn gắn với việc rèn luyện những kĩ
năng sử dụng Tiếng Việt.
Nội dung dạy học còn chi phối cách tổ chức triển khai, PP và thủ pháp dạy học.
2.2. Hoạt động dạy của thầy giáo
Theo quan điểm dạy học tân tiến, thầy giáo là người lái và tinh chỉnh hoạt động giải trí và sinh hoạt
học, hoạt động giải trí và sinh hoạt nhận thức của HS, sử dụng những phương tiện đi lại dạy học để tổ chức triển khai cho
HS tiếp cận với những nội dung dạy học, bằng phương pháp này mà HS được tăng trưởng và hình
thành nhân cách. Nói cách khác, GV là chủ thể của quy trình giảng dạy.
Ngày nay, với việc tiến bộ của khoa học công nghệ tiên tiến và phát triển, những Đk thiết bị dạy
học tân tiến hơn, thầy giáo càng có Đk tổ chức triển khai cho HS tiếp cận nội dung dạy
học một cách hứng thú, có hiệu suất cao cực tốt.
Nghiên cứu hoạt động giải trí và sinh hoạt dạy của giáo viên phương pháp dạy học tiếng Việt phải
vấn đáp được những vướng mắc :
– Giáo viên lựa chọn những phương pháp nào ? Tại sao ?
– Giáo viên tổ chức triển khai việc làm của học viên ra sao ? Giúp học viên nắm tri thức
ra làm thế nào ?
– Giáo viên kiểm tra việc nắm tri thức, kĩ năng của học viên ra làm thế nào ?
2.3. Hoạt động học tập của học viên
Theo quan điểm dạy học tân tiến, HS là chủ thể nhận thức, dữ thế chủ động tiếp thu
tri thức bằng việc phát huy vai trò tích cực của tớ tự giác sở hữu nội dung dạy
học để hình thành và tăng trưởng nhân cách dưới sự điều khiển và tinh chỉnh sư phạm của GV. Vì
vậy, trong dạy học, thầy giáo phải sử dụng những giải pháp và hình thức linh hoạt để sở hữu
thể phát huy được hết tính tích cực dữ thế chủ động của học viên trong học tập.
Hoạt động học của HS gồm có những hoạt động giải trí và sinh hoạt rõ ràng: Hoạt động sẵn sàng
cho giờ học, hoạt động giải trí và sinh hoạt trong giờ học, tự học ở trong nhà, hoạt động giải trí và sinh hoạt ngoại khoá,…. Hoạt
động của HS được tiến hành dưới sự điều khiển và tinh chỉnh của thầy. Hiệu quả hoạt động giải trí và sinh hoạt của trò
11 là tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, những phẩm chất đạo đức mà những em đạt được. Do đó,
phương pháp dạy học Tiếng Việt không riêng gì có quan tâm đến hoạt động giải trí và sinh hoạt trực tiếp của HS
mà còn lưu tâm đến kết quả của hoạt động giải trí và sinh hoạt đó. Nói cách khác là, Phương pháp dạy
học Tiếng Việt nên phải nghiên cứu và phân tích quy trình hoạt động giải trí và sinh hoạt học tập Tiếng Việt của học
sinh và những kết quả thu được của quy trình này cũng như quy luật chi phối quá
trình đó. Trên cơ sở đó, phương pháp dạy học Tiếng Việt mới trọn vẹn có thể đúc rút thành lý
thuyết và những hướng dẫn uy tín.
3. Nhiệm vụ của phương pháp dạy học Tiếng Việt
3.1. Nhiệm vụ của PPDH Tiếng Việt với tư cách là một ngành khoa học
3.1.1. Xây dựng cơ sở phương pháp luận cho phương pháp dạy học Tiếng Việt.
Xét trên bình diện lí luận dạy học, phương pháp dạy học Tiếng Việt là hệ
thống những kiến thức và kỹ năng về thực ra, cấu trúc, hiệu suất cao và quy luật cơ bản của sự việc chi
phối sự vận hành của quy trình dạy học Tiếng Việt, nói cách khác, đó là học thuyết lí
giải thực ra của quy trình dạy học Tiếng Việt. Ngoài ra , nó còn khối mạng lưới hệ thống những
phương pháp nghiên cứu và phân tích khoa học được vận dụng để sở hữu khối mạng lưới hệ thống kiến thức và kỹ năng
mới.
Nhiệm vụ rõ ràng của việc xây dựng cơ sở phương pháp luận của phương pháp
dạy học Tiếng Việt gồm có:
a. Xác định đối tượng người tiêu dùng, vị trí của phương pháp dạy học Tiếng Việt trong hệ
thống những khoa học, nhất là khoa học giáo dục.
b. Phát hiện ra thực ra của quy trình dạy học Tiếng Việt, cấu trúc hiệu suất cao,
những quy luật chi phối sự vận hành của nó, từ đó đưa ra những nguyên tắc cơ bản
điều khiển và tinh chỉnh tối ưu quy trình dạy học. Phương pháp dạy học Tiếng Việt không riêng gì có là cụ
thể hoá những quan điểm giáo dục vào bộ môn rõ ràng mà những tài liệu dạy học Tiếng
Việt không thể tách rời lí luận dạy học, tâm lí học, ngôn từ học,… Các ngành này
không thể thay thế cho phần cơ sở riêng của phương pháp.
c. Xây dựng, hoàn thiện và tăng trưởng khối mạng lưới hệ thống khái niệm chuyên biệt của
phương pháp dạy học Tiếng Việt, góp thêm phần làm giàu khái niệm lí luận dạy học.
d. Xây dựng khối mạng lưới hệ thống PPNC khoa học riêng cho PPDH Tiếng Việt. Vận dụng
những phương pháp nghiên cứu và phân tích của những ngành khoa học khác vào nghành chuyên
biệt của tớ như thực nghiệm, thống kê, quy mô hoá,…
12 e. Xác lập những đề tài nghiên cứu và phân tích khoa học thuộc những yếu tố cơ bản của phương
pháp dạy học Tiếng Việt sao cho việc xử lý và xử lý chúng sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng của
bản thân khoa học này.
3.1.2. Xây dựng lí thuyết về môn học Tiếng Việt trong nhà trường
Phương pháp dạy học có trách nhiệm trả những vướng mắc :
a. Dạy học để làm gì? Trả lời vướng mắc này tức là đi nghiên cứu và phân tích xác lập hệ
thống tiềm năng của môn Tiếng Việt trong trường học. PPDH Tiếng Việt phải xây
dựng khối mạng lưới hệ thống tiêu chuẩn nội dung và phương pháp định hình và nhận định kết quả dạy môn học mà sản
phẩm của nó là “chuẩn trình độ tối thiểu môn Tiếng Việt”.
b. Dạy học cái gì? Trả lời vướng mắc này tức là nghiên cứu và phân tích việc xây dựng nội
dung môn học Tiếng Việt trong nhà trường. Nội dung đó gồm có :
– Những tri thức về khối mạng lưới hệ thống và chuẩn Tiếng Việt văn hóa truyền thống, về quy trình hoạt
động tiếp xúc.
– Các kĩ năng hoạt động giải trí và sinh hoạt ngôn từ (kĩ năng tiếp nhận và sản sinh lời nói).
Nội dung môn học Tiếng Việt phải thoả mãn ba yêu cầu sau:
– Đáp ứng được yêu cầu của xã hội.
– Phản ánh trung thành với chủ Việt ngữ tân tiến.
– Phù thích phù hợp với điểm lưu ý tâm lí lĩnh hội của HS.
c. Nghiên cứu những quy luật quan hệ giữa những kiến thức và kỹ năng trong nội bộ
môn Tiếng Việt. Ví dụ quan hệ giữa đọc, viết trong dạy học vần với tập đọc,
chính tả…
d. Nghiên cứu quy luật quan hệ liên môn. Ví dụ quan hệ giữa dạy
văn với dạy tiếng với dạy tự nhiên, xã hội,…
e. Nghiên cứu những nghành rõ ràng khác của nội dung dạy học Tiếng Việt
như: thực hành thực tế nghe, đọc, nói, viết; bài tập Tiếng Việt; giáo dục tư tưởng tình cảm
trong giờ học Tiếng Việt.
3.1.3. Xây dựng lí thuyết về phương pháp dạy học môn học Tiếng Việt
Phương pháp dạy học có trách nhiệm trả những vướng mắc:
a. Dạy học ra làm thế nào ? Trả lời vướng mắc này tức là:
– Xác định phương pháp hoạt động giải trí và sinh hoạt rõ ràng trong quy trình dạy học của thầy và trò.
13 – Xác định hình thức tổ chức triển khai dạy học như: giờ lên lớp, thảo luận nhóm, trò
chơi đóng vai, tham quan…
– Chỉ dẫn về những phương tiện đi lại dạy học như: phương tiện đi lại nghe nhìn, băng
tiếng, băng hình, đèn chiếu…
Việc xây dựng lí thuyết về phương pháp dạy học Tiếng Việt nhằm mục tiêu nghiên cứu và phân tích
hoạt động giải trí và sinh hoạt của thầy và trò, những nhà phương pháp phải soạn thảo những nguyên tắc, những
phương pháp, những giải pháp dạy học Tiếng Việt, xây dựng khối mạng lưới hệ thống bài tập, viết tài
liệu hướng dẫn cho GV và HS. Các tài liệu này phải được trình diễn khối mạng lưới hệ thống phương
pháp xác lập nhằm mục tiêu tổ chức triển khai hoạt động giải trí và sinh hoạt của thầy và trò.
b. Tại sao lại như vậy? Trả lời vướng mắc này tức là xác lập cơ sở lý thuyết và
thực tiễn làm cho những hướng dẫn của phương pháp dạy học Tiếng Việt tránh chủ quan,
kinh nghiệm tay nghề, cảm tính.
b.1. Cơ sở lý thuyết phương pháp luận của PPDH Tiếng Việt gồm: Triết học
Mác-Lênin; Giáo dục đào tạo học; Tâm lý học; Tâm lý – Ngôn ngữ học; Ngôn ngữ học.
b.1.1. Cơ sở triết học Mác – Lênin
Triết học Mác – Lênin là cơ sở phương pháp luận của phương pháp dạy học
Tiếng Việt, nó quyết định hành động phương hướng chung của phương pháp dạy học Tiếng
việt. Nó giúp toàn bộ chúng ta hiểu được đối tượng người tiêu dùng của PPDH Tiếng Việt một cách thâm thúy,
trang bị cho toàn bộ chúng ta phương pháp nghiên cứu và phân tích đúng đắn: xem xét những quy trình dạy
học Tiếng Việt trong sự tăng trưởng và trong quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, trong sự
xích míc và sự thống nhất, phát hiện những sự biến hóa số lượng dẫn tới những
biến hóa chất lượng…
Sau đây, toàn bộ chúng ta xem xét những yếu tố của chủ nghĩa Mác – Lênin về
ngôn từ và quy trình nhận thức có tác động quan trọng, trực tiếp so với phương
pháp dạy tiếng, những yếu tố được xem như thể những lí thuyết quan trọng để giải
quyết những trách nhiệm thực tiễn của việc dạy học Tiếng Việt.
+ “Ngôn ngữ là phương tiện đi lại tiếp xúc quan trọng nhất của loài người”
(Lênin). Luận điểm này được cho phép ta rút ra kết luận có tính chất phương pháp.
– Dạy học Tiếng Việt trong nhà trường là phải giúp HS trọn vẹn có thể sử dụng ngôn
ngữ làm phương tiện đi lại để tiếp xúc. Vậy tăng trưởng lời nói là trách nhiệm quan trọng nhất
14 của việc dạy học tiếng trong nhà trường. Tất cả những giờ dạy Tiếng Việt, cả dạy đọc,
viết, cả nghiên cứu và phân tích ngữ pháp, từ ngữ… phải đi theo khuynh phía này.
– HS phải ý thức được hiệu suất cao của ngôn từ, nắm vững những phương tiện đi lại,
kết cấu và quy luật cũng như hoạt động giải trí và sinh hoạt hành chức của nó. HS cần làm rõ người ta
nói và viết không phải chỉ làm cho mình mà còn cho những người dân khác, do đó ngôn từ cần
đúng chuẩn, rõ ràng, dễ hiểu.
– Ngôn ngữ là phương tiện đi lại tiếp xúc nên phải lấy hoạt động giải trí và sinh hoạt tiếp xúc làm
phương tiện đi lại để dạy và học Tiếng Việt.
+ Ngôn ngữ luôn luôn gắn bó ngặt nghèo với tư duy, “Ngôn ngữ là hiện thực
trực tiếp của tư tưởng” (C.Mác). Từ đây ta rút ra những kết luận có tính chất PP:
– Kiến thức, kĩ xảo ngôn từ phải được xem xét như thể những yếu tố của phát
triển tư duy, những khối mạng lưới hệ thống dạy học Tiếng Việt cần bảo vệ bảo vệ an toàn mối liên hệ giữa lời nói
và tư duy.
– Phải thường xuyên rèn luyện cho HS kĩ năng diễn đạt tư tưởng của tớ
bằng những hình thức ngôn từ rất khác nhau. Lời nói nên phải có nội dung, đó đó là tư
duy. Trong dạy tiếng trọn vẹn có thể đi từ tư duy đến ngôn từ, ví dụ từ một ý viết thành
những câu rất khác nhau.
+ Nhận thức luận của chủ nghĩa Mác – Lênin chỉ ra rằng: Con đường biện
chứng của nhận thức chân lí trải qua hai quá trình: nhận thức cảm tính và nhận thức lí
tính, đồng thời cũng chỉ ra thực tiễn là cội nguồn, động lực của nhận thức, cũng là
tiêu chuẩn của chân lí, là đỉnh điểm và mục tiêu ở đầu cuối của nhận thức. Đây là cơ
sở của nguyên tắc trực quan trong dạy tiếng và cũng là cơ sở để tôn vinh nguyên tắc
phải tính tới điểm lưu ý tiếng mẹ đẻ của HS trong quy trình dạy học Tiếng Việt. Do
đó, trách nhiệm thứ nhất của nhà trường trong dạy tiếng là tăng trưởng những kĩ năng
nhận thức cảm tính của trẻ nhỏ. Dạy tiếng phải nhờ vào kinh nghiệm tay nghề sống và kinh
nghiệm lời nói của HS. Những quan sát và ấn tượng sống của trẻ nhỏ phải là cơ sở
cho bài học kinh nghiệm tay nghề Tiếng Việt.
b.1.2. Cơ sở ngôn từ học và văn học
Những hiểu biết về thực ra của ngôn từ, của Tiếng Việt có vai trò quan
trọng trong việc định ra những nguyên tắc, nội dung và PP dạy học Tiếng Việt. Ví dụ, từ
thực ra tín hiệu của ngôn từ, dạy tiếng phải làm cho HS nắm giá tốt trị của từng
15 yếu tố ngôn từ, tính khối mạng lưới hệ thống của ngôn từ là cơ sở để xây dựng những bài tập yêu
cầu HS tìm những yếu tố lúc biết một yếu tố khác, hoặc tìm quan hệ lúc biết những yếu
tố… Đó cũng là cơ sở để phục vụ nhu yếu từ theo chủ đề ở tiểu học v.v…
Các bộ phận của Ngôn ngữ học (gồm có ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, phong
cách) có vai trò quan trọng trong việc xác lập nội dung và phương pháp dạy học.
Ngữ âm trong quan hệ qua lại với chữ viết là cơ sở của việc soạn thảo phương pháp
dạy đọc, viết, cơ sở của việc hình thành kĩ năng đọc sơ bộ. Phương pháp tập viết dựa
trên lí thuyết chữ viết. Những hiểu biết về từ vựng học thiết yếu so với việc tổ chức triển khai
dạy từ trong nhà trường là cơ sở để xây dựng những bài tập phong phú với từ đồng
nghĩa, trái nghĩa, với những nhóm từ theo chủ điểm, từ nhiều nghĩa, những sắc thái
nghĩa, những nét nghĩa biểu cảm của từ… Từ pháp học và cú pháp học là cơ sở để
tạo ra những hình tượng về cấu trúc ngôn từ, và khối mạng lưới hệ thống của nó. Kiến thức ngữ
pháp được sử dụng để hình thành kĩ năng, kĩ xảo trong dạy chính tả và dấu câu. Ngữ
pháp quan trọng trong việc dạy tăng trưởng lời nói và nó bảo vệ bảo vệ an toàn quan hệ giữa những từ,
cụm từ vào việc viết câu đúng. Ngoài ra, mới gần đây, trong phương pháp dạy tiếng,
người ta dựa nhiều hơn thế nữa vào phong thái học. Ví dụ, ở tiểu học người ta nhờ vào sự
phân định ranh giới của ngôn từ hội thoại và ngôn từ viết để dạy nói cho HS.
Tóm lại, Ngôn ngữ học nói chung, Việt ngữ học nói riêng quy định cả nội
dung dạy học, trình tự sắp xếp nội dung môn học và cả phương pháp thao tác của
thầy và trò trong giờ tiếng Việt.
Bên cạnh Ngôn ngữ học còn trọn vẹn có thể kể tới cơ sở văn học. Ví dụ, phương pháp
đọc dựa vào lí thuyết văn học. HS cần sở hữu những văn bản văn chương và
vì vậy mặc dầu không học những kiến thức và kỹ năng lí luận văn học, việc đọc những bài văn,
bài thơ ở tiểu học vẫn được xây dựng trên cơ sở của những quy luật chung nhất về
thực ra của văn chương, tác phẩm văn học và sự tác động của nó đến người đọc.
b.1.3. Cơ sở giáo dục học
Phương pháp dạy học Tiếng Việt là một bộ phận của khoa học giáo dục nên
nó tùy từng những quy luật chung của khoa học này. Giáo dục đào tạo học nói chung,
Lí luận dạy học đại cương nói riêng phục vụ nhu yếu cho Phương pháp dạy học Tiếng Việt
những hiểu biết về những quy luật chung của việc dạy học môn học.
16 Quan hệ của Phương pháp dạy học Tiếng Việt với khoa học giáo dục thể hiện
ở đoạn phương pháp dạy học tiếng được một khối mạng lưới hệ thống lí luận giáo dục tạo ra và làm
cơ sở. Phương pháp dạy học Tiếng Việt trọn vẹn sử dụng những khái niệm, thuật ngữ
của giáo dục học. Nó hiện thực hóa tiềm năng, trách nhiệm giáo dục do giáo dục học đề
ra – tăng trưởng trí tuệ, hình thành toàn thế giới quan khoa học, tăng trưởng tư duy sáng tạo
cho HS, giáo dục tư tưởng đạo đức, tăng trưởng óc thẩm mĩ giáo dục tổng hợp và giáo
dục lao động. Trong Phương pháp dạy học Tiếng Việt trọn vẹn có thể tìm thấy những nguyên tắc
cơ bản của Lí luận dạy học: nguyên tắc giáo dục và tăng trưởng của dạy học, nguyên
tắc vừa sức, nguyên tắc khoa học, nguyên tắc khối mạng lưới hệ thống, nguyên tắc gắn sát lí thuyết
với thực hành thực tế, nguyên tắc trực quan, nguyên tắc tiếp cận thành viên và phân hóa trong
dạy học…
Phương pháp dạy học Tiếng Việt vận dụng những nguyên tắc này tuỳ theo
những đặc trưng riêng của tớ. Ví dụ nguyên tắc gắn sát lí thuyết với thực hành thực tế
trong PPDH Tiếng Việt yên cầu một hoạt động giải trí và sinh hoạt lời nói thường xuyên, biểu lộ ý
nghĩa bằng lời nói, viết, cùng với việc thường xuyên vận dụng những hiểu biết lí
thuyết vào giải bài tập. Nhiệm vụ tăng trưởng lời nói đã quy định việc xây dựng
chương trình Tiếng Việt mà toàn bộ những phân môn đều phải có mục tiêu tăng trưởng bốn kĩ
năng nghe, nói, đọc, viết. Thực hiện nguyên tắc trực quan trong giờ tiếng Việt không
chỉ là việc chỉ sử dụng sơ đồ, bảng biểu, dùng chữ viết sẵn, phim ảnh mà còn là một “trực
quan lời nói”, gồm có từ việc quan sát ngôn từ sống động đến việc nhờ vào bài
khóa trong lúc nghiên cứu và phân tích về ngữ âm, từ vựng, chính tả, ngữ pháp. Tài liệu trực quan
cơ bản trong giờ học Tiếng Việt là Tiếng Việt văn hóa truyền thống, Tiếng Việt trong bộ sưu tập
tốt nhất của nó: văn học dân gian, tác phẩm văn học Việt Nam và toàn thế giới.
Phương pháp dạy học Tiếng Việt chọn ở giáo dục học những hình thức tổ chức triển khai
dạy học như bài học kinh nghiệm tay nghề và những hình thức khác. Các phương pháp dạy học cơ bản –
phương pháp bằng lời, phương pháp bài tập, phương pháp dạy học nêu yếu tố… đều
xuất hiện trong giờ Tiếng Việt.
b.1.4. Cơ sở Tâm lí học và Tâm lí ngôn từ học
Quan hệ của phương pháp dạy học Tiếng Việt và Tâm lí học, nhất là tâm lí
học lứa tuổi rất ngặt nghèo. Không có kiến thức và kỹ năng về quy trình tâm lí người nói chung và
17 tâm lí trẻ nhỏ lứa tuổi tiểu học nói riêng thì không thể giảng dạy tốt và tăng trưởng ngôn
ngữ cho HS.
PPDH Tiếng Việt vận dụng thật nhiều kết quả của Tâm lí học. Đó là những quy
luật tiếp thu tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo. Thầy giáo nên phải ghi nhận, thành phầm lời nói
được sản sinh ra ra làm thế nào, quy trình học được thiết lập từ những yếu tố nào, khái
niệm ngữ pháp được hình thành ở trẻ nhỏ ra sao, vai trò của ngôn từ trong sự phát
triển tư duy ra sao, kĩ năng nói, viết được hình thành ra làm thế nào…? Tâm lí học đưa
ra cho phương pháp những số liệu rõ ràng về quy trình nắm lời nói, về việc nắm ngữ
pháp. Những nghiên cứu và phân tích tâm lí học được cho phép xác lập mức độ vừa sức của tài liệu
học tập.
Mặt khác, Tâm lí ngôn từ học đem lại cho phương pháp những số liệu về lời
nói như một hoạt động giải trí và sinh hoạt, ví như việc xác lập trường hợp nói năng, những quá trình
sản sinh lời nói, tính hiệu suất cao sự tác động của lời nói trong tiếp xúc giữa thành viên với
nhiều người.
b.2. Cơ sở thực tiễn đó là tình hình dạy học Tiếng Việt ở trường tiểu học.
3.2. Nhiệm vụ của cục môn PPDH Tiếng Việt trong trường sư phạm
3.2.1. Cung cấp những kiến thức và kỹ năng cơ bản về dạy học môn Tiếng Việt cho SV như:
a. Kiến thức đại cương về phương pháp dạy học Tiếng Việt: Đối tượng, nhiệm
vụ, phương pháp nghiên cứu và phân tích của phương pháp dạy học Tiếng Việt và quan hệ của nó
với những ngành khoa học khác.
b. Những kiến thức và kỹ năng rõ ràng về lập kế hoạch dạy học, sẵn sàng và tiến hành
dạy từng bài học kinh nghiệm tay nghề trên lớp.
3.2.2. Rèn luyện kĩ năng kĩ xảo về dạy học môn Tiếng Việt cho sinh viên:
a. Kĩ năng phân tích tiềm năng, tìm hiểu chương trình, SGK và những tài liệu dạy
Tiếng Việt ở tiểu học.
b. Kĩ năng tìm hiểu trình độ và điểm lưu ý ngôn từ của HS tiểu học.
c. Kĩ năng lập kế hoạch dạy học, thiết kế bài dạy.
d. Kĩ năng tổ chức triển khai những hoạt động giải trí và sinh hoạt dạy học Tiếng Việt.
e. Kĩ năng kiểm tra, định hình và nhận định HS.
g. Kĩ năng tổ chức triển khai những hoạt động giải trí và sinh hoạt ngoại khoá, tu dưỡng HS giỏi, giúp sức HS
kém; công tác làm việc chủ nhiệm, công tác làm việc Đội,…
18 h. Kĩ năng phân tích định hình và nhận định thực tiễn dạy học Tiếng Việt ở tiểu học.
3.2.3. Bồi dưỡng cho sinh viên tình cảm nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức của người
giáo viên dạy Tiếng Việt
Bộ môn PPDH Tiếng Việt trong trường sư phạm phải rèn luyện cho SV
những hẩm chất đạo đức và những thói quen thiết yếu của người GV như: yêu Tiếng
Việt, có tính kiên trì, tính đúng chuẩn, kĩ năng đồng cảm với HS….
—————————————————————————————–Bài 2
CÁC NGUYÊN TẮC DẠY HỌC TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC
A. HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
1. Phân tích nội dung những nguyên tắc đặc trưng trong dạy Tiếng Việt ở tiểu học.
2. Mô tả, phân tích một thực tiễn dạy học (những trích đoạn giờ dạy hoặc một tiết dạy)
để làm rõ sự vận dụng những nguyên tắc đặc trưng trong dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
3. Chọn một nội dung dạy học Tiếng Việt (ví dụ: Nêu tên một bài dạy Luyện từ và
câu) thiết kế bài soạn sao cho đảm bảo nguyên tắc tiếp xúc hoặc tư duy.
4. Thực hành tổ chức triển khai một hoạt động giải trí và sinh hoạt tiếp xúc cho HS trong giờ học Tiếng Việt
B. NỘI DUNG CƠ BẢN:
1. Nguyên tắc dạy học Tiếng Việt ở tiểu học
1.1. Khái niệm về nguyên tắc:
Theo Từ điển Tiếng Việt (Văn Tân chủ biên, NXB.HKXH Tp Hà Nội Thủ Đô, 1977),
nguyên tắc được hiểu theo những nghĩa sau:
– Kết quả nghiên cứu và phân tích có tính chất lí thuyết, dẫn đường và qui định số lượng giới hạn
cho thực hành thực tế (ví dụ: nguyên tắc xây dựng chương trình Tiếng Việt Tiểu học).
– Điều thoả thuận lưu truyền hoặc thành văn, dùng làm cơ sở cho những mối
quan hệ xã hội, chính trị (ví dụ: nguyên tắc chung sống hoà bình giữa những nước có
quyết sách chính trị rất khác nhau).
1.2. Khái niệm nguyên tắc dạy học Tiếng Việt:
Là những tiền đề lí thuyết cơ bản xác lập nội dung và phương pháp, cách tổ
chức những hoạt động giải trí và sinh hoạt dạy và học Tiếng Việt của thầy giáo và học viên, nhằm mục tiêu đạt mục
đích dạy học Tiếng Việt trong nhà trường (theo giáo trình “Phương pháp dạy học
Tiếng Việt”, Lê A…, Nhà xuất bản giáo dục, 1997).
19 1.3. Các nguyên tắc dạy Tiếng Việt ở tiểu học
1.3.1. Nguyên tắc tăng trưởng tư duy (Rèn luyện ngôn từ gắn sát với rèn luyện tư
duy)
Ngôn ngữ và tư duy của con người là hai phạm trù có mối liên hệ mật thiết, có
sự tác động và tương hỗ lẫn nhau. Ngôn ngữ là công cụ để tư duy và tư duy là hiện thực
trực tiếp của ngôn từ. Ngôn ngữ là tiền đề và là Đk để tư duy tăng trưởng và
ngược lại. Mối quan hệ này còn có tác động rất rộng đến quy trình dạy Tiếng Việt cho
HS Tiểu học.
Mục tiêu thứ nhất của việc dạy Tiếng Việt ở tiểu học là góp thêm phần hình thành
và tăng trưởng ở HS những kĩ năng sử dụng Tiếng Việt, tăng trưởng tư duy cho HS. Điều
này được tiến hành trải qua quy trình dạy học Tiếng Việt, quy trình HS từng bước
sở hữu Tiếng Việt văn hoá. Nói cách khác, cùng với quy trình dạy học Tiếng
Việt, đồng thời ở HS cũng hình thành và tăng trưởng những thao tác tư duy, những phẩm
chất tư duy.
Để tăng trưởng tư duy gắn sát với tăng trưởng ngôn từ cho học viên, trong dạy
học Tiếng Việt, người giáo viên cần để ý những yêu cầu rõ ràng:
– Trong mọi giờ học đều phải để ý rèn những thao tác tư duy. Đó là những thao tác
phân tích, so sánh, khái quát, tổng hợp… Đồng thời phải để ý rèn luyện cho những em
phẩm chất tư duy nhanh, đúng chuẩn và tích cực…
– Phải làm cho HS thông hiểu được ý nghĩa và vai trò của những cty chức năng ngôn từ.
– Phải tạo Đk cho học viên nắm được nội dung những yếu tố cần nói và
viết trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên tiếp xúc rõ ràng và biết thể hiện nội dung này bằng những phương
tiện ngôn từ.
1.3.2. Nguyên tắc tiếp xúc ( nguyên tắc tăng trưởng lời nói)
Hướng vào hoạt động giải trí và sinh hoạt tiếp xúc là nguyên tắc đặc trưng của việc dạy học
Tiếng Việt. Để hình thành những kĩ năng và kĩ xảo ngôn từ, học viên phải được hoạt
động trong những môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên tiếp xúc rõ ràng, nhất là môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên văn hoá ứng xử.
Chỉ có trong những môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên tiếp xúc, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên văn hoá ứng xử, học viên mới hiểu
lời nói của người khác, đồng thời vận dụng ngôn từ sáng tạo để người khác hiểu
được tư tưởng và tình cảm của những em. Bởi lẽ, ngôn từ có quan hệ ngặt nghèo với văn
hóa của một dân tộc bản địa, nhất là văn hóa truyền thống ứng xử. Thông qua những bài tập thực hành thực tế đơn
20
|
