Tình yêu thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi Mới Nhất

Mẹo Hướng dẫn Tình yêu vạn vật thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi Mới Nhất


Quý quý khách đang tìm kiếm từ khóa Tình yêu vạn vật thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi 2022-04-20 16:38:05 san sẻ Kinh Nghiệm về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết.







Bài 2


Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi
tập thơ Việt Nam thứ nhất


Hướng dẫn học


       Đây là nội dung bài viết, trọn vẹn có thể dùng làm bài giảng, nay vốn để làm những bạn tự học nhằm mục tiêu mục tiêu minh họa cho bài 1, về cảm hứng và cách thể hiện cảm hứng trong lúc làm thơ. Mấy lời dặn bạn trước và trong lúc tự học, tự đọc:


       1. Bạn cần luôn luôn nhớ lại định nghĩa về THƠ trong bài trước: Thơ là diễn đạt trong sáng của những cảm xúc rối bời (W. H. Auden). Hãy nhớ lại định nghĩa đó bằng phương pháp nghĩ đến một người làm thơ tâm hồn rất trong sáng và một tình hình làm thơ rối bời.


       2. Khi lấy Nguyễn Trái làm trường hợp nghiên cứu và phân tích, những bạn hãy cùng nhau tìm hiểu tình hình và đời sống Nguyễn Trãi, điều này hỗ trợ cho bạn dễ hiểu hơn số phận rối bời của Nguyễn Trãi và càng thấm thía hơn sự trong sáng trong tâm hồn cụ Ức Trai.


       3. Vua Lê Thánh Tông, người dân có công Phục hồi khét tiếng cho Nguyễn Trãi đã viết bài thơ, câu đầu là “Ức Trai tâm thượng quang khuê tảo” hiểu là “Lòng cụ Ức Trai sáng tựa sao khuê” như vẫn dịch thoát nghĩa xưa nay.


       4. Tiếp đó, bạn phải ghi lại những rõ ràng chứng tỏ cho ý tưởng chủ yếu của nội dung bài viết này của giáo sư Đặng Tiến: tập thơ Việt Nam thứ nhất. Giáo sư Đặng Tiến trình diễn trong bài những yếu tố thứ nhất nào đã khiến Quốc âm thi tập mang tính chất chất chất Việt Nam thứ nhất?


       5. Cuối cùng bạn nên viết một bài thu hoạch (trọn vẹn có thể dùng cho Hội thảo Văn của lớp) xoay quanh những điều bạn rút ra về cảm hứng làm thơ của cụ Ức Trai.


Mời bạn thao tác.


 Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi, tập thơ Việt Nam thứ nhất


       Tiêu đề của bài này gói trọn bộ nội dung lẫn dàn bài, gồm có ba điểm chính:


       Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi là tác phẩm Nôm quy mô thứ nhất của việt nam.


       Đó là tác phẩm đậm đà tính dân tộc bản địa.


       Tác phẩm đó là một tập thơ, trong nghĩa trọn vẹn nhất, nghĩa là dồi dào tính thơ, ngày này đọc còn thấy yêu thích, dù ngôn từ dân tộc bản địa, trải qua sáu thế kỷ, với nhiều biến cố, đã biến hóa nhiều.


       Về hai điểm 1 và 2, chúng tôi không tồn tại phát hiện gì mới. Chỉ quan trọng phần phân tích thơ trong Quốc âm thi tập, là chúng tôi kỳ vọng đưa ra vài cảm xúc riêng, một mình và từ tốn.


       Thơ Nguyễn Trãi đa phần nằm trong Ức trai di tập gồm 105 bài chữ Hán, và triệu tập trong Ức trai di tập là 234 bài chữ Nôm làm thành Quốc âm thi tập. Những bài này chưa chắc đã trọn vẹn đúng với nguyên tác của Nguyễn Trãi, vì do người đời sau sao lại, và do Dương Bá Cung, người cùng làng với Nguyễn Trãi sưu tập năm 1868. Tuy nhiên, trên số lượng lớn như vậy, mặc dầu không trọn vẹn đúng với nguyên tác, ta cũng rất được một ý niệm về tư tưởng và nghệ thuật và thẩm mỹ của Ức Trai. Các bản văn này đều được in trong Nguyễn Trãi toàn tập, nhà xuất bản Khoa học xã hội in lần thứ hai tại Tp Hà Nội Thủ Đô, 1976, có bày bán tại Paris. Những trích dẫn của chúng tôi đều dựa vào văn bản này.


       Trước Nguyễn Trãi, đương nhiên là đã có người làm thơ bằng chữ Nôm; Đại Việt sử ký toàn thư nhân việc Trần Anh Tông gả Huyền Trân công chúa cho Chế Mẫn năm 1306, có ghi lại là “Văn sĩ trong triều ngoài nội, có nhiều người mượn điển vua Hán đem Chiêu Quân đi gả cho Hung Nô mà làm thơ bằng chữ quốc ngữ để chê cười”. Như vậy, trước Nguyễn Trãi hàng trăm năm, việc làm thơ Nôm, nhất là trong dân gian đã rất thường thì.


       Tuy nhiên, tác phẩm chữ Nôm còn sót lại đến nay không nhiều nếu không thích nói là rất ít, nếu không nói là không hề gì. Những tác phẩm có cơ sở nhất như thể Cư Trần Lạc Đạo Phú, tương truyền của Trần Nhân Tông, Vịnh Hoa Yên Tự Phú, tương truyền của Huyền Quang, Giao Tứ Phú, tương truyền của Mạc Đĩnh Chi, tìm thấy trong sách nhà chùa viết vào thời Lê, cũng còn đặt nhiều nghi vấn. Ngoài ra, đó là những bài phú, một thể loại nằm trong lòng thơ và văn xuôi chưa phải thơ.


       Vả lại, cũng cần được nhắc với bạn đọc không tồn tại dịp theo dõi khá đầy đủ văn học nước nhà, một số trong những tác phẩm xưa kia, thời trước cách mạng, được cho là thời Trần-Hồ, ngày này sẽ không hề uy tín nữa, đó là: thơ xướng họa được gán cho Trần Trùng Quang và Nguyễn Biểu, truyện Vương Tường, Trê Cóc, Trinh Thử. Ngày nay, nhiều tư liệu vững chãi về khoa văn bản học trọn vẹn có thể giúp toàn bộ chúng ta xác lập điều này.


       Quốc âm thi tập viết bằng tiếng Việt, đương nhiên là một tập thơ Việt Nam. Nhưng nó còn Việt Nam ở những nguyên do sâu xa hơn nhiều. Vì nó gắn bó mật thiết với con người Việt Nam, với đời sống, với phong cảnh Việt Nam và lời ăn tiếng nói Việt Nam.


       Con người Việt Nam, thời đó, trước hết là người nông dân chân lấm tay bùn. Nguyễn Trãi gắn bó với nhân dân vì xuất thân từ tình hình nghiệt ngã: cha đã nghèo, bản thân ông cũng nghèo mặc dầu làm quan lớn. Thân phụ ông, Nguyễn Ứng Long, tuy học giỏi đỗ cao, làm rể dòng họ vua, nhưng vì tội phạm thượng, con nhà dân mà dám lấy con cháu nhà vua, nên vẫn không được làm quan, đặc biệt quan trọng bị vua Nghệ Tông hiềm ghét.


       Khi nhà Hồ dấy nghiệp, ông mới xuất chính nhưng không bao lâu thì bị quân Minh bắt đầy về Trung Quốc. Khi đọc thơ Phi Khanh (tên cũ của Ứng Long), ta cảm thấy thâm thúy những cơ cực của nông dân thời đó. Hàng ngàn dặm lúa cháy xém như bị thiêu đốt; ở chốn thôn dã, dân than thở không hề cách sống nữa. Núi sông đồng ruộng thì khô không khốc, mà mưa móc thì ở trên cao xa xôi, không tới. Bọn quan lại ra sức vơ vét, máu thịt của dân hao hơn một nửa.


       Bài Thôn cư cảm sự không khỏi nhắc ta những bài thơ của Nguyễn Khuyến năm thế kỷ sau.


       Hoàn cảnh mái ấm gia đình Nguyễn Trãi giúp ta hiểu thêm tại sao ở cái thời phong kiến xa xôi đó, ông đã viết “ăn lộc đều ơn kẻ cấy cày”; thời đó, cho mãi đến mới gần đây, người ta chỉ nói tới việc ơn trời, ơn vua, ơn quan chứ không tồn tại ai nhận chịu ơn người lao động. Và ta cũng từ này mà hiểu thêm tư tưởng việc nhân nghĩa cốt ở yên dân, là tiềm năng của đời ông. Và toàn bộ chúng ta cũng không ngạc nhiên khi thấy, Nguyễn Trãi, một tri thức khoa bảng, cháu ngoại nhà Trần, quan lại nhà Hồ mà trong sự nghiệp chống nhà Minh đang không đứng về hàng ngũ quý tộc hoặc chính thống Hồ – Trần và lại đứng về phía nông dân, thời đó gọi là “manh lệ”. Ngay từ thời đại phôi thai của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn như nhiều tư liệu còn ghi lại: ông là một trong 18 “hào kiệt” dự lễ thề Lũng Nhai, một vị trí vùng Lam Sơn, nam 1416. Trong lời tựa của Ức trai thi tập, Trần Khắc Kiệm viết năm 1480 là Nguyễn Trãi vốn “giỏi thiên văn, biết việt nam sẽ đã có được bậc chân chúa Ra đời, muốn tìm tới giúp”. Giỏi thiên văn, nhận ra chân chúa, trong thực tiễn thời đó, tức là tin vào quần chúng và tương lai dân tộc bản địa.


       Một điểm khác trong tư tưởng Nguyễn Trãi là ông có ý thức rất sớm về văn hóa truyền thống dân tộc bản địa, một khái niệm xuất hiện muộn nhất trong lịch sử dân tộc bản địa loài người. Lời xác lập trong Bình Ngô đại cáo: “nước Đại Việt ta là một nước văn hiến, sông núi bờ cõi đã riêng, phong tục Bắc Nam cũng khác”, một mặt chứng tỏ niềm tự hào dân tộc bản địa, mặt khác trình diễn một ý niệm văn hóa truyền thống rất khoa học, mới mẻ nữa là khác. Vì yêu bờ cõi, phong tục nước nhà, Nguyễn Trãi viết Dư địa chí. Ý thức văn hóa truyền thống dân tộc bản địa còn biểu lộ rất rõ ràng khi Nguyễn Trãi không tuân mệnh vua, không hợp tác với Lương Đăng để soạn lễ nhạc cho triều đình. Lý do là Lương Đăng gia nhập vô ý thức nhạc Trung Quốc vào việt nam, y mô phỏng tấu nhạc lẫn y phục nhà Minh, quân địch có ý định hủy hoại văn hóa truyền thống một cách có khối mạng lưới hệ thống và sâu độc, quân địch vừa mới bị ta đánh bật khỏi bờ cõi cách đó mới chỉ mười năm. Về sự dốt nát của Lương Đăng ta trọn vẹn có thể bỏ qua, còn về thái độ ý thức của y, ta khó trọn vẹn có thể đồng ý, vì vậy mà Nguyễn Trãi mới miệt thị y là “phường tiểu dậu”.


       Cho đến nay, chúng tôi muốn chứng tỏ Nguyễn Trãi là một người Việt Nam thâm thúy. Có là người Việt Nam thâm thúy, mới làm thơ Việt Nam thâm thúy. Ông quý chữ Nôm, văn tự ghi lại tiếng nói dân tộc bản địa thời đó. Số lượng thơ chữ Nôm ông để lại là một sự lạ. Ông còn sưu tập thơ Nôm của Hồ Quý Ly, ta nên nhớ rằng những nhà nho đời đó, và sau nữa như Phan Phu Tiên, Hoàng Đức Lương, cho tới bậc học giả uyên bác như Lê Quý Đôn ba thế kỷ sau, khi sưu tầm thơ, mới chỉ tạm ngưng ở thơ chữ Hán. Đó là một việc không mong ước vì ở quá trình này, thơ Nôm đã có một quy trình lớn; và nó chứng tỏ không những lòng yêu tiếng Việt của Nguyễn Trãi mà cả sự tinh xảo của ông. Nếu tôi nói hai con mắt Nguyễn Trãi nhìn thông suốt lịch sử dân tộc bản địa của dân tộc bản địa, liệu tôi có quá lời chăng? Và nếu tôi nói Nguyễn Trãi, rất sớm, đã biết “thúc thời đại tiến nhanh hơn chút nữa”, hoặc “đã thức tỉnh bình minh” trong những toàn bộ chúng ta, sáu thế kỷ sau, tôi có liều lĩnh chăng?


       So với 105 bài thơ chữ Hán của Nguyễn Trãi, số lượng 234 bài thơ Nôm rất đặc trưng. Con số này còn trọn vẹn có thể cao hơn nữa thế nữa, vì nếu có thất lạc, thì thơ “mách qué” có nhiều kĩ năng thất lạc hơn thơ chữ Hán.


       Đọc Quốc âm thi tập, trước hết là sống trong phong cảnh người Việt Nam, trong ngọn gió đong đưa tàu lá chuối, sống với bụi mía, bóng cây đa già, trong mùi hương hoa mộc, hoa nhài, sau hàng râm bụt hoặc giậu mồng tơi. Cánh hoa đào mỉm cười với gió xuân, quả ổi ngọt ngào trong nắng tháng bảy, mấy luống kê khoai, dăm bè rau muống, cạnh bên những mèo, chó, lợn, trâu: đó là lục địa tâm tình của mỗi toàn bộ chúng ta. Và chỉ có thơ Nôm mới gợi được những hình ảnh thân yêu đó. Trong thơ chữ Hán của Ức Trai, rau mục túc của người nghèo tương tự với rau muống. Nhưng chữ rau muống trong ao làng:


Ao quan thử thả hai bè muống


vẫn thân thiện với ta hơn.


       Nhiều người đang không ngớt lời ca tụng hai câu thơ chữ Hán của Ức Trai:


Nhất đình sơ vũ luyện hoa khai


(Hoa xoan mưa nhẹ nở đầy sân)


       Vì luyện (xoan) là một loài cây của Việt Nam. Tôi ngờ lắm. Dù luyện và xoan dù có tương tự đi nữa, âm hưởng vẫn xa nhau.


Giậu thưa hai khóm trúc


       Câu thơ Nôm này vẫn đang còn khí vị Việt Nam hơn câu:


La ỷ phương châm ổ lý hoa


(Gấm vóc huy hoàng dậu nở hoa)


Chữ ổ không tồn tại âm hưởng của chữ dậu.


       Tôi chạnh lòng nhớ đến Nguyễn Du:


Dậu thu vừa nảy chồi sương




hay của Nguyễn Khuyến:


Mấy chùm trước dậu hoa năm ngoái


hay mới gần đây hơn Nguyễn Bính, Lưu Trọng Lư, Xuân Diệu đều dùng hình ảnh hàng dậu…


       Phải chăng Nguyễn Trãi đã đưa hình ảnh làng mạc Việt Nam vào thơ? Nghĩa là đưa thơ vào phong cảnh Việt Nam.


       Nhưng thơ, trước hết là cách sử dụng ngôn từ. Thơ Ức Trai còn Việt Nam ở đoạn dựa vào lời ăn tiếng nói của nhân dân. Các ông Trương Chính, Cao Huy Đỉnh lấy bài tại đây làm ví dụ vì nhiều câu thơ có dáng dấp của tục ngữ:





Nguyễn Trãi toàn bài 148


Ở bầu thì dáng ắt nên tròn


Xấu tốt đều thì rắp khuôn


Lân cận nhà giàu lo bữa cám


Bạn bè kẻ trộm phải đau đòn


Chơi cùng đứa dại nên bầy dại


Kết mấy người khôn học nết khôn


Ở đấng thấp thì nên đấng thấp


Đen gần mực đỏ gần son



Tục ngữ


Ở bầu thì tròn ở ống thì dài


Xấu tốt dập khuôn


Gần nhà giàu đau răng ăn cốm


Gần kẻ trộm ốm sống lưng chịu đòn


Ở chọn nơi, chơi chọn bạn


Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng


Cao Huy Đỉnh còn so sánh một số trong những câu thơ khác trong Quốc âm thi tập với ca dao tục ngữ. Tôi chỉ thêm vào vài ví dụ:





Nguyễn Trãi


Bia đá hay mòn nghĩa chẳng mòn


Chúa giàn nẻo khỏi tan con nghé


Hòn đất hầu làm mất đi cái chim


Sừng hằng những mọc quá tai


Sen nào có lấm trong bùn


Ai từng phú quý mấy trăm trời


Dễ hay ruột biển sâu cạn


Không biết lòng người ngắn dài


Đất nào hay cãi được người ta


Còn miệng tựa bình đà chĩu giữ


Thấy nơi xao xác đã mày nề


Có sự cầu người nên nể mặt


Cửa nhà bịn rịn tổ ong tàn


Hết duyên như tổ ong tàn trời mưa


Muốn ăn trái dưỡng nên cây


Ai học thì hay mưa lệ dài


Ngậm ruồi nào chết bát bồ hòn


Thế sự trai yêu thiếp mọn


Nhân tình gái nhớ chồng xưa




Tật được tiêu nhờ thuốc đắng hay


Ghê thế biến bạc làm đen


Vàng thật âu chi sợ lửa thiêu


Nếu có sâu thì bỏ canh


Tay ai thì lại làm nuôi miệng


Làm biếng ngồi ăn lở núi non


Nên thợ nên thầy vì có học



Ca dao tục ngữ


Trăm năm bia đá cũng mòn


Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn


Sẩy đàn tan nghé


Đất bụi lại ném chim trời


Chim trời bay mất đất rơi xuống chùa


Sừng mọc quá tai


Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn


Ai giàu ba họ, ai khó ba đời


Sông sâu còn tồn tại kẻ dò


Lòng người nham hiểm khó đo cho cùng


Hòn đất mà biết nói năng


Thì thầy địa lý hàm răng không hề


Giữ miệng như đút nút bình


Mặt nặng mày nề


Cầu người nể mặt


Còn duyên như tượng tô vàng


Ăn trái nhớ kẻ trồng cây


Ăn vóc học hay


Mật ngọt chết ruồi


Ngậm bồ hòn làm ngọt


Trai yêu vợ bé gái nhớ chồng xưa


Thuốc đắng giã tật


Đổi trắng thay đen


Vàng thật không sợ lửa


Con sâu làm giàu nồi canh


Tay làm hàm nhai tay quai miệng trễ


Ngồi ăn núi nở


Không thầy đố mày làm lên


       Đọc Quốc âm thi tập kỹ hơn trọn vẹn có thể còn nhiều ví dụ khác. Câu thơ Nguyễn Trãi:


Của nhiều sơn dã đem nhau đến


Khó ở kinh thành ít kẻ han


được những ông Đinh Gia Khánh, Bùi Duy Tân, Mai Cao Chương cho là xuất từ khẩu ngữ Hán “bần cư trung thị, vô nhân vấn, phú tại sơn lâm hữu quý khách tầm”. Rất trọn vẹn có thể, nhưng kĩ năng Nguyễn Trãi nhờ vào câu ca dao ta, trọn vẹn có thể bắt nguồn từ chữ Hán


Khó ngồi giữa chợ không tồn tại ai màng


Giàu ở trong hang ai cũng đến




       Ngoài ra, Ức Trai rất dồi dào những từ thuần Việt từ bữa cơm dưa muối đến nong tằm ươm lúc nhúc hay khóm đất đá ong. Tôi sẽ bàn thêm về những từ này ở đoạn cuối khi nói về thi tính trong thơ Nguyễn Trãi.


       Vấn đề thứ nhất của người làm thơ là chọn thể loại. Nó phải rất là nóng bức với Nguyễn Trãi, ở buổi bình minh của thi ca Việt Nam, khi mà thơ ca của toàn bộ chúng ta chưa tồn tại thể loại. Hiện nay, chưa tồn tại một chứng tích nào về thơ lục bát, tuy nhiên thất lục bát vào thế kỷ XIV. Những bài thơ thời Nguyễn Trãi, trong số đó trọn vẹn có thể có Nguyễn Trãi, phải vạch lối, tìm đường, để thoát ly thoát khỏi khuôn khổ thơ Trung Quốc. Trên số 254 bài trong Quốc âm thi tập, chỉ có 71 bài tuân theo thể thơ Đường luật. 183 bài còn sót lại, nghĩa là hầu hết, là những bài thơ phá thể, cấu trúc tương tự thơ Đường về phương diện đối ngẫu nhưng số chữ thì tự do, bảy chữ chen với sáu, có khi năm chữ. Và khi số chữ thay đổi, thì tương quan bằng trắc, tự nhiện, cũng phải thay đổi. Cứ lấy bài đầu trong Quốc âm thi tập làm ví dụ:


Góc thành nam, lều một gian


No nước uống, thiếu cơm ăn


Con đòi trốn đường ai quyến


Bầy ngựa gầy thiếu kẻ chăn


Ao bởi hẹp hòi khôn thả cá


Nhà quen xú xứa ngại nuôi vằn


Triều quan chẳng phải, ẩn chẳng phải


Góc thành nam, lều một gian


       So với thơ Đường thì bài này đã khác lạ, về hai mặt niêm và luật, nghĩa là về cấu trúc nhạc điệu, cơ bản của ngôn từ thi ca. Dĩ nhiên là Nguyễn Trãi vẫn tôn trọng quan hệ của vần, nhưng vần là một thành tố thường thì của thi ca toàn thế giới. Thể thơ phóng túng, so le này còn được tăng trưởng tối thiểu một thế kỷ sau, vì trong Hồng Đức quốc âm thi tập, trên số lượng 328 bài, ta còn thấy nhiều bài theo phong cách 6 chen 7 chữ. Tiếc thay giữa sức ép của thơ bác học (Đường luật) và thơ dân gian (lục bát) được phát hiện và tăng trưởng về sau, thể loại 6-7 đã dần dần biến mất. Định mệnh đó phù du vì nó là thí nghiệm buổi đầu của lịch sử dân tộc bản địa thi ca Việt Nam. Quốc âm thi tập là một thí nghiệm kiên trì, có ý thức, có quy mô lớn của Nguyễn Trãi. Con số rất rộng 183 bài, 5/7 toàn bộ thơ Nôm, chứng tỏ ông là nhà thơ có tâm lý chín chắn về kỹ thuật ngôn từ thơ, chứ không phải làm tùy tiện, tùy thích, tùy hứng. Xin thêm một chứng cớ khác để diễn đạt một ý, khi mà ông làm thơ chữ Hán thì ông tuân theo Đường luật một cách trang trọng:


Môn tiền nhất phái tào khê thủy


Tẩy tận nhân gian kiếp kiếp trần


       Trái lại, khi dịch câu thơ đó ra chữ Nôm ông lại thoát ly khỏi quy luật đó:


Tào khê rửa ngàn tầm suối


Sạch chẳng còn một chút ít phàm


       Đó phải chăng là trường hợp của Nguyễn Khuyến về sau này, khi làm thơ chữ Hán thì theo những thể thơ Trung Quốc, nhưng khi chuyển sang những bài thơ chữ Nôm thì lại dùng những thể thơ Việt như Ly phu hành (Lời gái hóa), Ưu phụ từ (Lời vợ phường chèo). Tôi không trích dẫn bài Di chúc rất nổi tiếng vì có người nhận định rằng bản chữ Hán mới là của Yên Đổ còn bản chữ Nôm là của người khác.


       Tóm lại, Nguyễn Trãi không phải là nhà nho chỉ làm thơ lúc tửu hậu trà dư như phần lớn những nhà nho. Mà là một nho sĩ có ý thức cao về nghệ thuật và thẩm mỹ thi ca của tớ, trong nguồn thơ dân tộc bản địa.


       Nhờ ý thức đó, ông đã thấy rõ, và khai thác sâu, thi tính trong ngôn từ Việt Nam. Thơ chữ Hán hay ở đoạn súc tích, do những thực từ, đa phần là danh từ tạo ra. Thơ Việt hay ở đoạn mung lung, nhờ những hư từ hay bán thực từ. Nguyễn Trãi thấy rõ điều này từ rất sớm và đặc biệt quan trọng khai thác những cảm từ, một từ loại đặc biệt quan trọng giàu hình tượng, tượng thanh, quyến rũ và rất khó dịch ra tiếng quốc tế, như thể lãng thãng, lãng đãng, chon von, luẩn quẩn, lanh chanh, tênh hênh, lểu thểu, lừng lựng, thưa thưa, phơ phơ, lẽo đẽo, đủng đỉnh, xềnh xoàng, chênh chênh, lao xao, lay thay, tớp tớp, phây phẩy, im ỉm, bát ngát… Những cảm từ đó tạo một vẻ đẹp riêng cho thơ Việt Nam, từ ca dao đến truyện Kiều, đến thơ mới. Như trong thơ Nguyễn Khuyến:


Trời thu xanh ngắt mấy từng cao


Cần trúc lơ thơ gió hắt hiu…


       Vẻ đẹp kín kẽ, dịu nhẹ mà ta gặp ở thơ Nguyễn Trãi cách đó sáu thế kỷ:


Quáng nắng thưa thưa bóng trúc che


       Chúng ta tưởng như đang Đi giữa đường thơm của Huy Cận.


       Tâm hồn thanh cao của Ức Trai tạo ra một vòm trời tinh khiết. Vũ trụ thơ của Ức Trai là một áng mây bên suối, một ánh trăng trong khoang thuyền, tiếng chim kêu trong rặng hoa, là giọt sương trên đồi cúc. Đọc thơ Ức Trai, ta thấy lòng mình thanh thoát hơn một chút ít


Đạp áng mây, ôm bó củi


Ngồi bên suối, gác cần câu


Hoặc là:


Bẻ cái trúc, hòng phân suối


Quét con am để chứa mây


       Hình ảnh tái tạo tân kỳ. Qua đó ta thấy lung linh một tia sáng trong trẻo, vóc dáng một con người vừa xa xôi, vừa thân thiện. Một tâm hồn thanh cao làm chủ vũ trụ vì làm chủ lấy được lòng mình, trên biên giới giữa vô cùng và hữu hạn. Thơ Nguyễn Trãi nói nhiều đến lưu lạc, cơ cầu nhưng nói chung, Quốc âm thi tập là một không khí niềm hạnh phúc vì dường như Nguyễn Trãi đã xử lý và xử lý những yếu tố lớn lao của lương tâm. Và xử lý và xử lý bằng tình yêu. Ông yêu tổ quốc, yêu dân tộc bản địa, điều này đã nhiều người nói. Ông còn yêu vạn vật thiên nhiên, yêu môi trường sống đời thường trong những nét tầm thường nhất. Không dám phát cây vì rừng tiếc chim về, không nuôi cá vì ánh trăng yêu mặt hồ yên bình. Lắng nghe niềm tịch mịch của đêm thâu, ông sợ tiếng chày khuya làm tan vỡ mặt trăng. Ta khó trọn vẹn có thể tưởng tượng được tâm hồn nhạy cảm ấy đã từng viết Quân trung từ mệnh và Đại cáo Bình Ngô:


       Cho đến câu thơ này mới thấy tinh thần:


Hé cửa đêm chờ hương quế lọt


Quét hiên ngày lệ bóng hoa tan


       “Lệ”, chữ cổ nghĩa là lo lắng, lo sợ. Nội dung câu thơ nói lên tình cảm tế nhị sâu lắng của Nguyễn Trãi với vạn vật thiên nhiên, với môi trường sống đời thường. Những hình hình ảnh trong câu thơ giao thoa với nhau, tạo một nguồn sáng kỳ diệu. Hương quế, bóng hoa là những thực tiễn hiện hình đang biến vào cõi vô hình dung, đang tan ra một mùi hương, nhòe đi thành một chiếc bóng. Từ thể phách biến tinh anh. Khi mới gần đây Xuân Diệu viết:


Phất phơ hồn của bông hường


Trong hơi phiêu bạt còn vương máu hồng


       Là cũng tăng trưởng ý đó. Bóng hoa, hương quế là môi giới giữa cõi thực và cõi mộng, và cũng là môi giới giữa không khí và thời hạn. Cũng như cửa và hiên là không khí môi giới, giữa cái trong và cái ngoài, giữa cái riêng và cái chung, giữa con người và vũ trụ, cũng như chữ thềm, chữ ngõ thi nhân đời xưa rất chuộng. Hai câu thất ngôn rất cân đối nhờ vị trí của ác động từ hé, chờ, lọt, quét, lệ, tan ở đầu, giữa và cuối câu. Hai động từ chờ và lệ gợi ra được những rung động mong manh của thời hạn. Chủ từ ẩn là ta: ta chờ, ta lệ, theo nghĩa câu thơ; nhưng cấu trúc văn phạm tạo cảm hứng chủ từ đêm, ngày: đêm chờ, ngày lệ. Nguyễn Trãi , một cách tinh vi đã lồng tình cảm vào thời hạn, và vào cả bóng hoa, hương quế. Về âm thanh, một số trong những nguyên âm và phụ âm láy lại tạo một nhạc tính ý vị cho câu thơ. Ta khó trọn vẹn có thể tưởng tượng là lúc tranh tối tranh sáng của thời hửng đông của thi ca Việt Nam mà Nguyễn Trãi đã làm được một câu thơ tân kỳ, thuần thục như vậy.


       Tôi chỉ chọn một vài ví dụ để gợi lại cho bạn đọc một khái niệm về thơ Quốc âm của Ức Trai, muốn phân tích nghiêm chỉnh thi pháp của Ức Trai, phải có một khu công trình xây dựng nhiên cứu quy mô, vượt khỏi số lượng giới hạn một bài báo ngắn, chỉ tạm ngưng ở tiềm năng gợi ý và trình làng.


       Trong bài này chúng tôi đã gợi ra nét chính trong thơ Quốc âm của Nguyễn Trãi. Trước hết, tôi đã đặt Quốc âm thi tập vào toàn cảnh lịch sử dân tộc bản địa văn hóa truyền thống của nó, ở thời gian đầu thế kỷ XV, thời bình minh của văn học chữ Nôm, văn học dân tộc bản địa, để chứng tỏ phần góp phần quý báu của Nguyễn Trãi trong việc khơi nguồn. Sau đó tôi đã trình diễn tính cách dân tộc bản địa của thơ Nguyễn Trãi, từ hình ảnh, ngôn từ đến rung cảm. Cuối cùng, tôi cũng muốn chứng tỏ là: nếu ngày này, ta còn đọc thơ Nôm Nguyễn Trãi, không riêng gì có vì một trách nhiệm nào đó với những người xưa, nhân một ngày kỷ niệm, cũng không phải cái thú tầm chương tích cú. Mà vì thơ Nguyễn Trãi hay. Ngày nay vẫn còn đấy hay.


       Tôi chỉ ân hận là chưa tồn tại Đk viết sâu hơn. Nhưng nghĩ cho cùng, những mối tình lớn trong đời mình, sống, sống còn chưa trọn. Nói, nói làm thế nào để cho hết?


Bài tập


  1. Viết vài nét trình làng ngắn gọn đời sống Nguyễn Trãi.

  2. Bạn có ý nghĩ gì về cảm hứng làm thơ Nôm của Nguyễn Trãi?



Video tương quan








Chia sẻ




Review Tình yêu vạn vật thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi ?


Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về đoạn Clip Tình yêu vạn vật thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi tiên tiến và phát triển nhất .


ShareLink Download Tình yêu vạn vật thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi miễn phí


Quý quý khách đang tìm một số trong những ShareLink Tải Tình yêu vạn vật thiên nhiên trong quốc âm thi tập của nguyễn trãi Free.

#Tình #yêu #thiên #nhiên #trong #quốc #âm #thi #tập #của #nguyễn #trãi

Đăng nhận xét

Mới hơn Cũ hơn